چه عواملی باعث برانگیخته شدن خشم می شوند؟

عوامل مختلفی باعث برانگیخته شدن خشم می شوند که می توان آنها را به عوامل درونی و بیرونی و یا ترکیبی از آنها تقسیم کرد.

• عوامل درونی شامل شخصیت فرد، فقدان مهارت های حل مساله، اثرات هورمون ها، اضطراب و… باشد.

• عوامل بیرونی شامل حوادثی است که بوسیله دیگران و یا محیط ایجاد می شود مانند عصبانیت از کار و حرف دیگران، یا گیر کردن در ترافیک.

اکثر عوامل برانگیزنده خشم، عواملی هستند که موجب ناکامی می شوند، یعنی یا نیازهای فرد را ارضا نمی کنند و یا مانع رسیدن فرد به اهدافش می شوند.

 

عوامل اجتماعی اقتصادی

نا برابری و محرومیت های اجتماعی روی باور افراد در مورد دنیا و توانایی شان برای مقابله با مشکلات اثر می گذارد. چنین افرادی بیشتر ممکن است درگیر فعالیت های ضداجتماعی مانند سرقت، مصرف و فروش مواد و خشونت شوند که ریشه آنها در هیجان خشم ناشی از بی عدالتی قرار دارد.

موضوعات بین فردی

مشکلاتی که در روابط بین فردی پیش می آیند می تواند منبع بزرگ استرس و خشم باشد. وقتی نیاز های افراد برای تایید، مجبت، قدردانی و احترام تامین نشود، فرد احساس خشم می کند. مسائلی مانند بی احترامی، طرد شدن، تحقیر شدن، خشونت های روانی در روابط مانند تهدید، توهین، تحقیر، و تمسخر به طرف مقابل صدمه می زند و خشم را بر می انگیزد.

عوامل شناختی

نظریه پردازان شناختی معتقدند این خود موقعیت یا حادثه نیست که فرد را عصبانی، غمگین و یا افسرده می کند بلکه تفسیر فرد از آن حادثه است که واکنش وی را تعیین می کند. باورهای غلط وتفکر غیر منطقی باعث می شود افرد هیجان های منفی را تجربه کنند. باور فرد در مورد اینکه چه چیز منصفانه است تعیین می کند افراد چه انتظاری دارند، چگونه حوادث را تفسیر می کنند و چه چیز را منصفانه و عادلانه و یا غیر منصفانه ادراک می کنند. بنابراین اگر افراد چیزی را غیرمنصفانه یا ناعادلانه توصیف کنند به لحاظ فیزیووژیک برانگیخته می‌شوند. انتظارات، اصول و قواعد شخصی، ادراک افراد از عدل و انصاف می تواند غیر منطقی و تحریف شده باشد. وقتی این انتظارات برآورده نمی شود، افراد با خشم واکنش نشان می دهند.

وضعیت سلامت

سلامت جسمی با خشم ارتباط دارد. خشم یک پیامد شایع بیماری ها و درد مزمن است. درد چه جسمی و یا هیجانی، تحمل ناکامی را کاهش می دهد و موجب بروز خشم می شود. علاوه براین، عوامل بیولوژیک نیز مهم است. برای مثال نقائص ژنتیک، وراثت، فشارخون بالا، هیپوگلیسمی (قند پایین خون)، تستسترون بالا، آسیب مغزی، و بی نظمی انتقال دهنده های عصبی می تواند عامل عصبانیت و یا یک سرشت عصبانی و پرخاشگر شود .

مصرف الکل و مواد

الکل و مواد بر پردازش اطلاعات در مغز اثر گذاشته و می تواند موجب تحریک پذیری و پایین آمدن آستانه خشم شود.

مشکلات و اختلالات روان پزشکی

برخی از اختلالات روان پزشکی و مشکلات روان شناختی یک عامل خطر برای خشم بشمار می روند. بیماران مبتلا به اختلالات روان پریشی، اختلالات دوقطبی و برخی اختلالات اضطرابی مانند پانیک، اضطراب اجتماعی و اختلالات استرس پس از سانحه و نیز برخی اختلالات شخصیت بویژه اختلال مرزی، ضداجتماعی و پارانویید ممکن است سطوح بالاتر خشم و پرخاشگری را نشان دهند.

برخی مشکلات روان شناختی مانند تکانه ای بودن و یا ادراک تهدید نیز مهم است. تکانه ای بودن به معنای عمل کردن بر اساس هیجانات و بدون توجه به پیامدهای رفتار است. علاوه براین، خشم وقتی برانگیخته می شود که فرد احساس می کند مورد تهدید قرار گرفته است.

استرس

تجربه خشم با سطح بالای استرس ارتباط دارد. اگر خشم برانگیخته شود، استرس نیز بوجود می آید و وقتی خشم خاموش شود استرس هم کم می شود. کسانی که تجربه خشم بالینی دارند، استرس بیشتری را در محیط شان تجربه می کنند و معمولا مقابله ضعیف تری هم دارند. یکی از این استرس های شایع که موجب خشم می شود ضرب الاجل های زمانی و فقدان مهارت مدیریت زمان است. افرادی که مدیریت زمان ضعیفی دارند و یا جدول زمانی غیرواقع بینانه ای را برای خود، همکاران یا خانواده وضع می کنند، همیشه عصبانی هستند، چون مداوم تحت استرس ضرب الاجل های برآورده نشده قرار دارند.

سایر هیجانات

هیجان های منفی زیادی مثل ترس، سرخوردگی، غمگینی و افسردگی، طرد شدن، درماندگی، سرخوردگی، حسادت، نفرت و احساس حقارت می تواند به صورت خشم تظاهر یابد. افرادی که به طور مداوم با سایه این هیجان ها زندگی می کنند آسیب پذیر به احساسات خشم و ابراز آن هستند. ولی چرا اغلب این احساسات را به خشم تبدیل می کنیم؟ چون خشم احساس بهتری از اضطراب، سوگ، صدمه دیدن و سرخوردگی است. ما آن احساسات ضعیف را با هیجانی که به ما احساس قدرت می دهد جایگزین می کند. با خشم، فرد از درون به بیرون حرکت می کند و شروع به سرزنش دیگران برای پیدا کردن راه حلی برای ترس درونی اش می کند.

چه چیز خشم را بدتر می کند؟

عوامل دیگری وجود دارند که فرد را مستعد خشم می کند، که شامل موارد زیر می شود:

• خستگی، کم خوابی یا بد خوابی،

• مصرف زیاد مواد محرک مانند کافئین، نیکوتین و استروئیدها

• عوامل محیطی شامل سرو صدا

• عدم وجود استانداردهای بهداشتی و آلودگی هوا

• درجه حرارت بالا و گرمای زیاد

• زندگی در یک منطقه شلوغ ، خیابان ها وکوچه های کثیف

• ازدحام و ترافیک سنگین نیز می تواند استرس را افزایش داده و احتمال عصبانی شدن را افزایش دهد.

 

منبع

فتحعلی لواسانی، ف. (بی تا). مدیریت خشم: کتاب مرجع. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی. برگرفته از hd.lums.ac.ir