تکنیک مواجهه سازی و جلوگیری از پاسخ در درمان وسواس فکری-عملی

افراد با اختلال وسواس فکری-عملی دارای وﺳﻮاس ﻫﺎی ذﻫﻨﯽ، وﺳﻮاس ﻫﺎی ﻋﻤﻠﯽ ﯾﺎ ﻫﺮ دوی آنها ﻫﺴﺘﻨﺪ. وﺳﻮاس ﻫﺎی ذﻫﻨﯽ، اﻓﮑﺎر ناخوشایندی هستند که مرتب به ذهن می آیند، مانند ترس از مبتلا شدن به مریضی، ترس از نجس شدن و … وﺳﻮاس ﻫﺎی ﻋﻤﻠﯽ ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮد ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از اﺿﻄﺮاب ﯾﺎ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی از وﻗﻮع اﺗﻔﺎق ﻫﺎی ﺑﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﺪ، مانند شستشو و تمیزی افراطی، وارسی کردن و … اﯾﻦ ﮐﺎرﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ اﺿﻄﺮاب فرد را ﺗﺴﮑﯿﻦ ﻣﯽ دﻫﺪ وﻟﯽ اﯾﻦ ﺗﺴﮑﯿﻦ ﮐﺎﻣﻼ ﻣﻮﻗﺘﯽ اﺳـﺖ و ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ فرد ﻣﺠﺒﻮر است ﺑـﺮای ﮐـﺎﻫﺶ دوﺑـﺎره اﺿﻄﺮاب، دوﺑﺎره آن ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ. ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ آن ﻋﻤﻞ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﯾﮏ “وﺳﻮاس ﻋﻤﻠﯽ” ﻣﯽ ﺷﻮد.
در وسواس فکری-عملی، شما کنترلی بر افکار خود ندارید و نمی توانید از آنها اجتناب کنید. زیرا با تلاش برای فکر نکردن به افکار ناخواسته، سهواً توجّه بیشتری به افکار خود می‌کنید که این امر باعث می‌شود این افکار بیشتر به ذهن شما بیاید. ولی رفتارها قابل کنترل هستند و می توانید جلو انجام آن را بگیرید.

ﺷﻤﺎ باید ﯾﺎد بگیرید اﺿﻄﺮاب ﺧﻮد را ﺑﺪون ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ وﺳﻮاس ﻫﺎی ﻋﻤﻠﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﯿﺪ. بهترین روش برای درمان وسواس ها روش مواجهه سازی است. که شامل دو اصل می باشد:

۱. تا آنجا که می‌توانید با چیزهایی که از آن می ترسید، روبرو شوید و اجتناب نکنید.
۲. ولی از انجام رفتارهایی که به شما در حین مواجهه سازی احساس بهتری می دهد (شستشوی بیش از حد و …)، اجتناب کنید.

هنگام مواجهه‌سازی، ابتدا اضطراب شما افزایش می‌یابد ولی اگر بتوانید با اضطراب مواجه شوید و تا زمان فروکش کردن اضطراب، با آن کنار بیایید، در غلبه بر وسواس خود موفق خواهید شد.

برای شروع کار، ابتدا اﻓﮑﺎر وﺳﻮاﺳﯽ، رفتارهای ﺗﮑـﺮاری و ﻣﻮﻗﻌﯿـﺖ ﻫﺎی اﺟﺘﻨﺎﺑﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ روزاﻧﻪ ﺛﺒﺖ ﮐﻨﺪ. عمل مواجهه سازی را با موقعیت هایی که کمترین میزان اضطراب را در شما بوجود می آورند شروع کنید. هنگامی که در آن موقعیت بر اضطراب خود تسلط پیدا کردید، با موقعیت دیگری که اضطراب بیشتری به شما وارد می کند، مواجهه کنید. یعنی خود را در آن موقعیت ها قراربدهید و اضطراب آن را تحمل کنید و رفتار وسواسی را انجام ندهید.
در حین مواجه شدن با موقعیت استرس زا، شما باید یقین داشته باشید که ترس های شما واقعی نیستند و تحمل کردن آنها هیچ آسیبی به شما نمی رساند. بنابراین صبورانه اضطراب خود را تحمل کنید، و هیچ اقدامی انجام ندهید. باید تا زمان فروکش کردن اضطراب در موقعیت استرس زا باقی بمانید. زیرا اگر زودتر موقعیت را ترک کنید، اضطراب شما تقویت می شود. شروع کار ممکن است برایتان دشوار باشد، ولی بعد از چند بار تمرین کردن ذهن شما یاد می گیرد که در این موقعیت ها اضطراب را کناربگذارد.

منبع
ناصری، ح. (بی تا). درﻣﺎن ﻣﺨﺘﺼﺮ اﺧﺘﻼل وﺳﻮاﺳﯽ-ﺟﺒﺮی. برگرفته از وبسایت sphc.muq.ac.ir