اختلال دوقطبی یا افسردگی شیدایی چیست؟
اختلال دوقطبی یا افسردگی شیدایی نوعی اختلال خلقی است که مشخصه اش نوسان شدید خلق و خو، شامل حالت های هیجانی بالا (شیدایی) و پائین (افسردگی) است. افراد مبتلا به این بیماری دچار تغییرات شدید خلق می‌شوند. شروع بیماری معمولاً با دوره‌ای از افسردگی می‌باشد و پس از یک یا چند دوره از افسردگی، دوره شیدایی بارز می‌شود. بیماران مبتلا ممکن است ناگهان از اوج شادی و خوشحالی به اوج غم و اندوه فروروند و ارتباطی بین خُلق بیمار و آنچه واقعاً در زندگی بیمار رخ می‌دهد وجود ندارد
.
دوره‌های شیدایی از چند روز تا چند ماه طول می کشد. اگر دوره ی شیدایی شدید باشد، بیمار نیاز به بستری یا مراقبت زیاد پیدا می کند. با فروکش کردن علایم، به خصوص در اوایل سیر بیماری، معمولاً فرد به وضعیت قبل از بیماری خود برمی‌گردد و به همین دلیل بسیاری از بیماران یا خانواده‌های آنان تصور می‌کنند بیماری کاملاً ریشه کن شده و دیگر نیازی به ادامه درمان وجود ندارد؛ بنابراین درمان خود را قطع می‌کنند. اما قطع زودهنگام درمان خطر برگشت بیماری را بسیار افزایش می‌دهد و باعث می‌شود که بیماری در فاصله چند ماه عود کند.
علایم بیماری
الف) علایم دوره شیدایی
دوره شیدایی (مانیا) مشخصه تشخیص اختلال دوقطبی است. این بیماری با توجه به شدت این دوره طبقه‌بندی می‌شود. دوره شیدایی می‌تواند شدت مختلفی از شیدایی خفیف (نیمه-شیدایی) تا شیدایی کامل با علائم جنون‌آمیز نظیر توهم یا کاتاتونیا، داشته باشد. برخی از علائم دوره شیدایی شامل موارد زیر می‌شود:
- بی‌قراری، افزایش انرژی و میزان فعالیت
- خلق خیلی بالا و احساس نشاط شدید همراه با احساس خودبزرگ‌بینی
- تحریک‌پذیری مفرط
- صحبت کردن بی‌وقفه، مسابقه افکار، پریدن از موضوعی به موضوع دیگر با سرعت خیلی زیاد
- عدم توانایی برای تمرکز، حواس‌پرتی
- کاهش نیاز به خواب
- اعتقادات غیرواقعی در مورد توانمندی‌ها و قدرت فرد
- قضاوت ضعیف
- ولخرجی یا خساست
- رفتار متفاوت از حالت معمول که مدتی طولانی ادامه داشته‌است.
- افزایش تمایلات جنسی
- نشان دادن حرکات و تصمیم‌های ضدونقیض از خود
- سوءمصرف داروها و مواد مخدر، الکل و داروهای محرک
- رفتارهای اغواگرانه، مداخله‌جویانه، و پرخاشگرانه
ب) علایم دوره افسردگی شامل علایم زیر می باشد:
- از دست دادن علاقه و لذت بردن در انجام فعاليت هايی که قبلااز آن لذت می برديد .
- غمگينی بيش از حد
- دوری کردن از دوستان و کناره فعاليت
- گيری ازا شتراک در های اجتماعی
- دست کشيدن از انجام امور مراقبت از خود مانند خريد کردن ودوش گرفتن .
- بروز تغييراتی در اشتها واوقات خوابيدن .
- از دست دادن تمرکز حواس، خستگی مفرط،، احساس گناه ويا بی ارزش بودن .
- افزايش افکار نادرست (اوهامات) از قبيل تحت تعقيب بودن ويا گناهکار بودن گروهی از مردم
چه عواملی سبب بروز اختلال خلق و خوی دو قطبی می گردد؟
امکان ابتلای مردان و زنان به اين اختلال يکسان می باشد. اين بيماری بيش تر در سنين بيست سالگی بروز می نمايد، اما ممکن است که زودتر و يا دير تر نيز بروز کند .ترکیبی از عوامل ارثی، عدم تعادل در ساختار شیمیایی مغز، و فشارهای عصبی و استرس های شدید می تواند در بروز اختلال دو قطبی نقش داشته باشد.عواملی که ممکن است ریسک گسترش یک اختلال دوقطبی را افزایش دهند یا به عنوان یک تحریک‌کننده برای اولین دوره این اختلال عمل کنند، شامل این موارد می‌شوند:
- داشتن بستگان درجه اول مبتلا به اختلال دوقطبی مانند والدین یا خواهر و برادر
- دوره‌هایی از تجربه استرس بسیار زیاد
- سوءاستفاده دارو یا الکل
- تغییرات اساسی زندگی از قبیل مرگ کسی که دوستش داریم یا دیگر تجربه‌های شوک آور
درمان اختلال دو قطبی
۱) درمان های دارویی با دو هدف مختلف تجویز می شوند که شامل:
- داروهایی که برای تثبیت خلق تجویز می شود، مانند لیتیوم (نوعی نمک معدنی است) که از موثرترین تثبیت کننده های خلق هستند.
- داروهایی که برای درمان دوره هاي افسردگي و شيدايي استفاده می شود.
۲) درمان های روانشناسی
- آموزش به بیمار جهت افزایش اطلاعات در مورد اختلالات دو قطبي
- تحت نظر داشتن حالت روحي به منظورکمک کردن به بیمار براي شناخت زمانهاي تغيير حالت روحي
- استراتژي خلقي با هدف کمک کردن به بیمار براي جلوگيري از تغيير حالت روحي به شيدايي يا افسردگي کامل
- کمک به بیمار براي افزايش مهارتهاي سازگاري
- شناخت و رفتار درماني(CBT) براي افسردگي
منابع
برایس پیت. (۲۰۰۷). اختلالات دو قطبی (افسردگی شیدایی). وبسایت: https://www.rcpsych.ac.uk
سازمان صحت و سلامت روح وروان چند فرهنگی استراليا. (۲۰۰۷). اختلال خلق و خوی دو قطبی چيست؟ وبسایت: www.mmha.org.au
