مهارت خود آگاهی: هدف چيست؟

هدف آن چيزي است كه فرد براي رسيدن به آن تلاش مي كند و تا زماني كه انرژي و تلاشي براي رسيدن به آن صرف نشود، هدف محسوب نمي شود. چه بسا كساني را ديده باشيد كه مي گويند دوست دارند به دانشگاه راه پيدا كنند، يا دوست دارند مهندسي موفق شوند و يا ميخواهند ثروتمند شوند ولي هيچ تلاشي براي رسيدن به اين آرزوها نمي كنند. بنابراين مي توان نتيجه گرفت كه اين چيزها، براي آنان هدف نيست و تنها يك آرزوي كلامي است.  متفكرين و دانشمندان درباره ي اينكه هدف نهائي انسان چيست نظرات مختلفي دارند. ولي شايد بتوان گفت هدف كلي زندگي اين است كه توانمندي هاي بالقوهاي كه خداوند مهربان به ما ارزاني داشته را بالفعل كرده و به قله خودشكوفايي نائل شويم. بنابراين، به نظر ميرسد بهتر است توانمندي هاي بالقوه ي اختصاصي خود را هر چه زودتر كشف كرده و در جهت به فعل رساندن آنها اقدامات لازم را انجام دهيم. اين يعني احترام به خود، و چون تنها زندگي نميكنيم و قادر هستيم از اين توانمندي ها براي ياري رساندن به ديگران نيز استفاده كنيم، بهتر است بياموزيم چگونه با ديگران ارتباط برقرار كرده و نيازهاي ديگران را درك كنيم، و اين يعني احترام به ديگران.

ضرورت هدف در تحصيل و زندگي

داشتن هدف در زندگي باعث تحرك و انگيزش شده و موجب مي شود براي رسيدن به آن تلاش كنيم. و اين تلاش، خود حس زنده بودن و سلامتي را به ارمغان مي آورد. در عين حال هدف، به شخص جهت داده و تنظيم برنامه ريزي را سهل تر مي سازد، توانايي را افزايش داده و موجب قدرت و ايستادگي مي گردد، انديشه را فعال نموده و آموختن را آسان تر مي نمايد و همچنين باعث مي شود بهتر از هميشه خود را مورد ارزيابي قرار دهيم.

در تعيين هدف سه عامل مهم ، ضروري است: ۱ -هدف بايد واقعي ، قابل دسترس و به دور از خيال پردازي باشد. ۲ -فرد از توانايي و استعداد رسيدن به آن برخوردار باشد. ۳ -رسيدن به هدف تدريجي باشد. بنابراين، قبل از هر چيز شايسته است توانمنديها، علايق و نيازهاي خود را دقيقتر از هميشه بشناسيم، آنگاه شرايط محيطي (خانواده، جامعه، شرايط رشته هاي تحصيلي دانشگاهي و ويژگي هاي آنها، شرايط اقتصادي و …) را مورد مطالعه قرار دهيم، سپس به تطبيق توانمندي هاي خود با نيازهايمان بپردازيم و با حوصله براي رسيدن به اهداف خود تلاش كنيم.

نكات مهم در مورد هدف و هدفگزيني

۱- هدف را خود انتخاب كرده باشيم نه اينكه ديگران براي ما در نظر گرفته باشند، يعني واقعاً و از صميم قلب بخواهيم و تمايل داشته باشيم كه به آن برسيم و براي آن ارزش قايل شويم و از خود بپرسيم: آيا شخصاً و از صميم قلب علاقه مندم كه به اين هدف برسم؟

۲- در رسيدن به اهداف بهتر است انعطاف پذير بود، يعني بخواهيم و بتوانيم هدف مورد نظر را دايماً ارزيابي ، اصلاح و يا تعديل كنيم.

۳- قبل از هر چيز درباره ي امكانات و فرصت هاي محيط خود، خوب مطالعه كنيم: مثلا براي انتخاب يك رشته تحصيلي يا شغل در آينده ، انواع رشته ها و مشاغل موجود را شناسايي كنيم.

۴- اين سوالهاي مهم را از خود بپرسيم: • از زندگي خود چه ميخواهيم؟ • با دستيابي به چه چيزهايي، احساس موفقيت خواهيم كرد؟ • چه منابع و امكاناتي در اختيار داريم؟ • براي رسيدن به هدف از چه چيزهايي بايد بگذريم؟ • بعد از رسيدن به اهدافمان، چه پيش خواهد آمد؟

۵ -نگرش مثبتي داشته باشيم: به خودمان و تواناييهايمان براي رسيدن به هدفي كه در نظر گرفتهايم اعتقاد داشته باشيم. يكي از ويژگيهاي يك هدف خوب، مثبت و رو به جلو بودن آن است

. ۶ -از اشتباه نهراسيم؛ زيرا اشتباه كردن قسمتي از يادگيري و پيشرفت به سوي هدف است

. ۷ -خود را به خاطر هر پيشرفتي كه در دستيابي به اهدافمان داشتهايم تشويق كنيم. آن را براي دوستان و والدين بگوييم و خود را تاييد و تشويق نماييم

. ۸ بسيار عالي و خوب است كه براي رسيدن به اهدافمان، با خود قراردادي ببنديم! يك قرارداد خوب را روي كاغذ مينويسند و آن را امضاء ميكنند. در ضمن ميتوان براي محكم كاري از يك دوست خوب و حامي خواست كه به عنوان يك شاهد و مشوق قرارداد را امضاء كند. قرارداد خود را در محلي مناسب و قابل رؤيت نصب كنيم تا هر روز آن را ببينيم. ميتوانيم اهداف خود را به دو بخش تحصيلي و غير تحصيلي( اخلاقي، مذهبي ، هنري ، ورزشي، اجتماعي و روانشناختي) تقسيم نماييم، تا قادر باشيم همه ي شئونات زندگي را پوشش دهيم و از آنها لذت ببريم.

منبع

رادفر، ش.، حميدي، ف.، لرستاني، ف.، ابراهيمي، ب.، و ميرزايي، ج. (۱۳۸۷). راهنماي كاربردي مهارتهاي زندگي براي جوانان: مهارت خود آگاهی. پژوهشكده مهندسي و علوم پزشكي جانبازان: تهران.