۱۰ خطای شناختی

خیلی از افکار منفی و مخرب ما ناشی از وجود خطا در تفسیر اتفاقات و رویداد های اطراف مان است. این ها را خطاهای تفکر می نامند. ده مورد از خطاهای تفکر را به شما معرفی می کنیم.

۱) تفکر همه یا هیچ

افرادی که اینگونه می اندیشند، همه چیز را سیاه و سفید می بینند. آنها باور دارند یا کاری را عالی انجام داده اند و یا آنکه آن کار هیچ ارزشی ندارد. آنها توان طیفی دیدن امور را ندارند، در حالیکه می دانیم اکثر مهارت ها و فعالیت های انسان در حد وسط قرار دارد. به همین دلیل افرادی که اینگونه می اندیشند، آمادگی بسیاری برای دچار شدن به اضطراب و افسردگی دارند.

فکر جایگزین: من باید عملکردم را واقع بینانه ارزیابی کنم و هر دو جنبه مثبت و منفی را در نظر بگیرم. هیچ چیز خوب یا بد مطلق نیست.

۲) تعمیم مبالغه آمیز (یا احتمال بیش از حد)

در این نوع تفکر، فرد دچار تفکر همیشه یا هرگز می شود و شدت هر اتفاق را پر رنگ تر از مقدار واقعی آن می بیند و یا آنکه یک واقعه منفی را به کل زندگی تعمیم می دهد.

فکر جایگزین: همه ما در زندگی دچار وقایع منفی می شویم که بعضی از آنها بیشتر از بقیه به ما آسیب می زنند. اما این به معنای آن نیست که آینده نیز مانند گذشته تکرار شود.

۳) فیلتر منفی

در این نوع از خطاهای شناختی، یک نکته منفی در یک مجموعه، کل آن مجموعه را زیر سوال می برد، مانند جوهر سیاه رنگی که اگر در آب ریخته شود، کل آب را سیاه می کند.

فکر جایگزین: یک اتفاق ناخوشایند نمی تواند کل موضوع را زیر سوال ببرد و من می توانم هم چنان به قسمت های خوشایند آن توجه کنم و لذت ببرم.

۴) بی توجهی به امر مثبت

فرد به تجربیات و اتفاقات خوب که برایش پیش می آید، بی توجه است و یا تعریف های خوب دیگران را در مورد خود قبول نمی کند. برای جنبه های مثبت زندگی خود ارزشی قایل نیست و آن را بی اهمیت می داند.

فکر جایگزین: تمرکز بر همه چیز های مثبتی که اتفاق افتاده است.

۵) نتیجه گیری شتاب زده

این نوع از خطاهای شناختی از دو طریق صورت می گیرد: الف) ذهن خوانی، ب) پیشگویی

الف) ذهن خوانی: فرد به طور دلبخواهی و بدون آنکه دلیل محکمی داشته باشد، درباره علت رفتار دیگران نتیجه گیری منفی می کند.

ب) پیش گویی: بدون دلیل کافی آینده را پیش بینی می کند و منتظر است که اتفاق ناگواری برایش بیفتد.

فکر جایگزین: به خود یادآوری کنید که دنیای ذهن دیگران با شما متفاوت است و شما نمی دانید که دیگران چگونه فکر می کنند. . اینکه نمی توانید بدون مدرک آینده را پیش بینی کنید.

۶) درشت بینی (فاجعه سازی) و ریز بینی

خطاهای خود را بزرگ کرده و نکات مثبت زندگی خود و توانایی هایشان را ریز و بی اهمیت در نظر می گیرند.

فکر جایگزین: از خود بپرسید آیا شما در باره نتایج منفی این موضوع بیش از اندازه اغراق نمی کنید؟

۷) استدلال احساسی

بدون شاهد کافی یقین می کنید که واقعیت همان چیزی است که احساس منفی شما بیان می کند.

فکر جایگزین: به خود یادآوری کنید که این تنها احساس شماست و هیچ دلیلی بر درست بودن آن ندارید.

۸) باید اندیشی

فرد باور دارد که امور باید آنگونه که او انتظار دارد پیش برود، در حالی که این قانون ذهن شماست و با قانون دنیا مطابقت ندارد.

فکر جایگزین: “باید” ذهن من لزوما با حقایق دنیا مطابقت ندارد.

۹) بر چسب زنی

در این سبک تفکر، شما یک جنبه از وجود شخص را با کل وجود او اشتباه می گیرید. مثلا اگر شخصی یکبار تنبلی کرد، او را تنبل می دانید، در حالیکه بسیاری از مواقع او فعالانه عمل کرده است.

فکر جایگزین: حال که فهمیده ام به خودم یا دیگران یک برچسب منفی زده ام، یک ویژگی مثبت خودم یا دیگران را به خاطر می آورم.

۱۰) خود مقصر پنداری

شما گمان می کنید که بایستی بتوانید همه چیز را کنترل کنید، بنابراین اگر خطا یا اشتباهی در جایی و توسط کسی پیش بیاید شما خودتان را مقصر می دانید.

فکر جایگزین: دقت می کنم تا با ارزیابی موضوع بفهمم آیا در این موضوع من مسئولیتی دارم یا خیر.